MANTOLAMADA KULLANILAN EPS’NİN ÖZELLİKLERİ VE DİĞER KULLANIM ALANLARI
EPS NEDİR?
Genleştirilmiş Polistiren Sert Köpük (EPS-Expanded Polystyren Foam), stiren monomerin polimerizasyonuyla petrolden elde edilen, strafor durumdaki kapalı gözenekli tipik olarak beyaz renkli bir termoplastik malzemedir. Özel üretimlerde taneciklerin uzun dalga ışınımı yansıtacak şekilde işlendiği gri/siyah tonlarında ürünler de mavcuttur.
Polistiren taneciklerinin şişirilmesi ve birbirine kaynaşması ile elde edilen EPS ürünlerde, taneciklerin şişirilmesi ve köpük elde edilmesi için kullanılan şişirici gaz ‘Pentan’dır. Organik bir bileşen olan pentan, tanecikler içinde çok sayıda küçük gözeneklerin oluşmasını sağladıktan sonra, üretim sırasında ve üretimi takiben çok kısa sürede hava ile yer değiştirir. Açığa çıkan pentan gazı atmosferde zaten bulunan CO2 ve su buharına-H2O’ya dönüşür. Pentanın açığa çıkmasıyla, malzemenin bünyesinde bulunan çok sayıdaki (yoğunluğa bağlı olarak 1 m3 EPS’de 3-6 milyar) küçük kapalı gözenekli hücreler içinde durgun hava hapsolur. Malzemenin % 98’i hareketsiz havadır; %2’si ise polistirendir.
Malzeme, küçük tanecikler halinde hammadde olarak temin edildikten sonra ön şişirme işleminden geçer. Bu sırada taneciklerin içindeki pentan gazı ile hava yer değiştirir ve malzemenin istenilen yoğunluğu bu aşamada büyük ölçüde sağlanır. Daha sonra özel silolorda dinlendirilen genleştirilmiş taneciklerin kalıp içerisinde su buharı yardımı ile birbirleriyle kaynaşması ve malzemenin özelliklerini kazanması sağlanır. Tanelerin birbiri ile kaynaşması sonucunda balpeteği görünümünde, arada boşluk kalmadan birbiri ile kaynaşmış çokgenlerin oluşturduğu sürekli bir kütle meydana gelir. Daha sonraki üretim adımları ise malzemenin kullanım sahasına (ısı yalıtım amaçlı veya ambalaj malzemesi olarak) göre değişiklik gösterir (+).
Bilindiği gibi durgun hava, bilinen en ekonomik, çevre dostu ve mükemmel ısı yalıtım malzemesidir. EPS’nin üstün ısı yalıtım özellikleri çok sayıdaki taneciklerinin bünyesinde bulundurduğu durgun hava sayesindedir. Dünyada mevcut en iyi ısı yalıtımı sağlayan birkaç malzemeden biri olan EPS, aynı performansı, ülkemizde kullanılan diğer ısı yalıtım malzemelerinden daha ekonomik olarak sağlayan tek malzemedir.
Malzeme, esnek olan yapısı, darbe emiş özelliği ve mekanik dayanıklılığı sayesinde de bir çok ürünün koruma amaçlı ambalajlanmasında kullanılır ve ambalajlanan ürünlerin hasar görmelerini engeller. Ayrıca, hem ısı yalıtım özelliği hem de koruma özelliği sayesinde EPS’in özel tipleri gıda malzemelerinin de ambalajlanmasında kullanılır.
Üretiminin enerji yoğun olmaması, üstün teknik özelliklerine rağmen ekonomik olmasının diğer önemli sebebidir. Etkin mekanik dayanımın yanında şişirici gazın çok kısa sürede hava ile yer değiştirmesi, ürünün performansının kullanım ömrü boyunca sabit kalmasını sağlar. Kalınlığı azalmaz, ısı iletkenliği artmaz, mekanik özellikleri değişmez ve diğer özelliklerinde de zamanla hiçbir bozulma meydana gelmez.
EPS, kullanım sahasına göre istenilen yoğunluklarda üretilir. Özellikleri yoğunlukla istenilen yönde değiştirilebildiğinden malzeme israfına ve gereksiz maliyet artışlarına sebep olmaz. Isı yalıtım amacıyla genellikle 15–30 kg/m3 yoğunluklarda; ambalaj malzemesi olarak kullanım amacıyla da 20-100 kg/m3 yoğunluklarda üretilmektedir. Bitmiş ürün olarak EPS, hafiflik, kolay işlenebilirlik ve diğer malzemeler ile kompozit ürünlerin imalatında kullanılabilirlik gibi özelliklere de sahiptir.
Bütün bu özelliklerinin yanı sıra EPS, %100 geri dönüşümlü bir malzeme olması ve bünyesinde bulundurduğu malzemelerin atmosfere ve ozon tabakasına zarar vermemesinden ötürü çevre dostu bir malzemedir. EPS’nin özel tipleri ayrıca, gıda maddelerinin ambalajlarında bile kullanılabilen ve insan sağlığına zararlı olmayan bir üründür.
EPS ürünler, levha, boru veya önceden şekil verilmiş elemanlar halinde, yapıların ısı ve ses yalıtımında ve ambalaj sanayiinde yoğun bir şekilde kullanılırlar. EPS ürünlerin ayrıca, binalarda duvar malzemesi olarak kullanımından, soğuk hava depolarının yalıtımına, soğuk bölgelerdeki karayolu yapımına, zeminlerin takviyesine, gemiler için can simidi ve can yeleği yapımına kadar sayılması mümkün olmayan; hafifliğin, dayanımın, kolay şekil verebilmenin, kolay uygulayabilmenin ve düşük ısı iletkenliğinin önemli olduğu bütün uygulamalarda sınırsız kullanım alanı vardır.
Diğer bir deyişle;
Düşme ve çarpmalara karşı hassas olan ticaret mallarının indirme, bindirme ve nakliyesi sırasında, hasar görmelerini önlemek bir dereceye kadar mümkündür. Çok şiddetli aşırı olaylar müstesna kabul edilebilir. Küçük çaptaki düşme ve çarpmalarda EPS ambalaj, ürünü bir zırh gibi korur. İçinde ağır bir ürün bulunan ahşap bir sandık belirli bir yükseklikten yere düştüğünde, ahşap sert bir madde olduğu için, sandık kırılır ve içindeki ürünler zarar görür. Bunun nedeni yükseklik ve ağırlık arttıkça sandığa etki eden reaksiyon kuvvetinin de o derece fazla olmasındandır. Katı maddelerin esneklik özelliği bulunmadığından ahşaba etki eden reaksiyon kuvveti içindeki ürüne iletilir.
EPS’nin %98’i hava olup, EPS Ambalajın gözeneklerindeki hava boşlukları bir tampon gibi vazife görerek yastıklama yaparlar. EPS’ye gelen kuvvet, içindeki ürüne iletilmeden önce EPS tarafından emilir, hafifletilir.
EPS sağlığa zararlı değildir. Öyle ki EPS ambalaj ürünlerinin gıda sanayiinde kullanımı, Alman Sağlık Bakanlığı’nın Devlet Sağlık bülteninde (1.2.1978) EPS ürülerinin hiçbir çeşidinin gıda maddesine koku, lezzet bakımından olumsuz etki yapmadığı belirtilmiştir.
EPS çevre dostudur; %100 geri dönüşümlü bir malzeme olup, parçacıklar kırılıp öğütülerek tekrar üretimde kullanılabilir.
EPS içinde bulunan maddeyi (özellikle gıda sanayiinde)en uzun süre ilk paketlendiği andaki gibi doğal olmasını sağlar.
EPS’nin su emme değeri çok düşüktür; kapalı gözenekli olması ve gözenek duvarlarının su geçirmez br yapıda bulunması nedeniyle pratik olarak su geçirmez. Acak çok düşük yoğunluktaki (8-10 kg/m3) EPS ürünlerinin birbirine yapışmış olan gözenek duvarlarının arasında kalan az miktardaki hava boşluklarında su barınabilir. Bu miktar eser derecede küçük olup, EPS ambalajında söz konusu olan yoğunluklar çok daha yüksektir. EPS Genellikle 20-25 kg/m3 arasındadır ve boşluklar arasında su barındırması mümkün değildir.
8 yıl süreyle tamamen suya batık olarak bırakılan bir numunenin yüzme özelliğini ve şeklini değiştirmediği gözlemlenmiştir. Bu özellikten yola çıkarak, denizcilikte can yeleği, can simidi yapımında yüzdürücü malzeme olarak güvenle kullanılmaktadır. Bunların yanında rüzgar sörü yapımında ve küçük sportif tekne imalatında da kullanılmaktadır.
Bütün bu özelliklerinin yanında bir başka özelliği de ekonomik olmasıdır.
EPS LEVHALARININ FAYDALARI ve TERCİH EDİLME NEDENLERİ
Düşük ısı iletkenlik katsayısı ile yüksek ısı oluşturur.
Yoğunluk fazla oldukça ısı iletkenliği kay sayısı düşer ve daha güvenli yalıtım oluşturur.
B1 sınıfıdır, yanmaz özelliği vardır.
Bina ömrü boyunca yalıtım görevine devam eder.
Kalınlığı ve üzerindeki sıvıları zamanla incelme yapmaz sabit özelliği korur.
Çevre dostudur, Bünyesinde CFC(Klorflokarbon) ve HCFC(Hidroflorkarbon) gazı ihtiva etmez.
Sera gazı etkisi göstermez.
Kesinlikle TSE825'e göre 15 Kg/m³ yoğunluktan düşük levhaları ısı yalıtımında kullanılmamalıdır.
Bu oranın üstündekiler tercih edilmelidir.
Bu ürün hızlı ve kolay montajlı olup %50 ile %60 arasında ısı tasarrufu sağlamaktadır.
Çürüme özelliği olmayıp herhangi bir koku yapmaz, bakteri bırakmaz, rüzgarda ses yapmaz, yağmur ve kar ürünün hiçbir özelliğini bozmaz. Defalarca boyanabilir.
İnsan sağlığına kesinlikle zarar vermez. Rutubet, küflenme, böcek yuvalanmasına, vs gibi olaylara karşı tam güvenlidir.
